فعالیت در حوزه پپتیدها و داروهای مرتبط یکی از مسیرهای مورد علاقه شرکتهای داروسازی است. اهمیت پپتیدها بعنوان واسطه فعالیتهای بیولوژیک بدن و نقشهای اختصاصی آنها در داخل بدن باعث تعریف جایگاه مهم دارویی برای آنها در صنایع داروسازی شده است چرا که پپتیدها دارای اثرات اختصاصی بیولوژیک و عوارض سمی بسیار اندک در مقایسه با سایر داروهای مرتبط میباشند. اهمیت این موضوع در صنایع دارویی آنقدر بالاست که شرکتهای بزرگ داروسازی که در حوزه تولید داروهای شیمیایی قدیمی فعالیت دارند در سالهای اخیر به فعالیت در حوزه داروهای پپتیدی روی آورده اند.
در سالهای اخیر بیش از ۶۰ نوع پپتیددارویی وارد چرخه درمان در جهان شده و بسیاری از پپتیدهای دیگر نیز در حال مطالعه کلنیکی و پاراکلینیکی هستند. آنچه که در توجیه این راهیابی موفق داروهای پپتیدی به بازار دارویی جهان میتوان اشاره کرد اثربخشی اختصاصی و بالا و عوارض پایین این مولکولها میباشد.
الف) پپتیدها چه هستند؟
پپتیدها (Peptids)مولکول های بیولوژیک با زنجیره های کوچکی از مونومرهای اسیدآمینه هستند که توسط اتصالات پپتیدی (آمیدی) به یکدیگر متصل (باند) شده اند. پپتیدها، در ساختار تمام ارگانیسم های زنده یافت میشوند و نقش مهمی را در انواع فعالیتهای بیولوژیک ایفا می کنند. زمانیکه زنجیره آنها از ۲ الی ۵۰ اسیدآمینه تشکیل شده باشد، تحت عنوان «پپتید» خوانده می شوند. در حالیکه زنجیره های بزرگتر آمینواسیدی (بیش از ۵۰ اسیدآمینه)، تحت عنوان پروتئین شناخته می شوند.
ب) دسته بندی اصلی پپتیدها
عملا تا کنون بیش از ۷۰۰۰ نوع پپتید شناسایی شده اند واز آنجایی که پپتیدها از طرق مختلف در شیمی بدن نقش دارند بر همین اساس میتوان آنها را از نظر عملکردی دسته بندی نمود:
- هورمون ها:
هورمون ها انواعی از پپتیدها هستند که پیام ها را بین غدد و سلولها مخابره می کنند. انسولین، هورمون رشد انسانی، برادی کینین ها، گاسترین و اکسی توسین ، پپتیدهایی هستند که تحت عنوان هورمون های رایج شناخته شده اند.
buy a cheaply pills without rx
- نوروپپتیدها:
نوروپپتیدها در مغز ساخته شده و در بافتهای عصبی یافت میشوند. این پپتیدها به عنوان بخشی الحاقی از سیستم اعصاب در سراسر بدن عمل می کنند و به عنوان سیگنال ها و تنظیم کننده فرآیندهایی که از مغز آغاز می شوند، عمل می کنند. اندورفین ها، شکل رایج نوروپپتیدها هستند.
- آلکالوئیدها:
آلکالوئیدها، پپتیدهایی هستند که عموما در تکامل مکانیسم های دفاعی در انواع قارچ ها، گیاهان و جانوران کوچک مثل نرم تنان صدف دار، نقش دارند. اِرگوتامین، پَندامین و دینورفین انواعی از پپتیدهای آلکالوئیدی هستند.
- آنتی بادی ها:
آنتی بادی ها، پپتیدهایی هستند که رشد میکروارگانیسم ها و عوامل آسیب رسان را در بدن متوقف می کنند. آنها به شکل رایجی در پزشکی برای از بین بردن باکتری ها و ویروسهای عامل بیماری استفاده می شوند.
- ناقل ها (ترانسپورترها):
تمامی سلولها یک غشای محافظ دارند که از عبور و مرور راحت اغلب مواد به داخل و یا بیرون از سلول جلوگیری می کند. براساس مطالعات مختلف بعضی پپتیدها به عنوان ناقل عمل می کنند. آنها، اجازه عبور انتخابی مواد خاصی به درون سلول و یا بیرون از آن را می دهند. به عنوان مثال، ناقل های گلوکز برای عبور گلوکز از خون به داخل عضله یا سایر سلولها لازمند تا گلوکز در سلولها به عنوان منبع انرژی مورداستفاده قرار بگیرد. به همین ترتیب، مواد زائد سلولی می توانند از طریق ناقل های پپتیدی خاصی از سلول خارج شوند.
- آنزیم ها:
آنزیم ها، کاتالیزورهای بیولوژیک هستند که سرعت واکنش های متابولیک را افزایش می دهند. براساس مطالعات مختلف ساختار اغلب آنزیم ها، پپتیدی هستند. صدها آنزیم در بدن وجود دارند که سرعت واکنش های موجود در بسیاری از فرآیندها را افزایش می دهند. این فرآیندها شامل: هضم غذا، تولید انرژی و جابجایی ترکیبات سلولی می شوند.
عملکردهای پپتیدها در بدن ما چیست؟
در بدن انسان، پپتیدها در تمام سلولها و بافتها یافت شده و تعداد زیادی از عملکردهای مهم و ضروری را انجام میدهند. پپتیدها، اغلب به عنوان هورمون عمل کرده و لذا پیامبرهای بیولوژیکی هستند که اطلاعات را از یک بافت و از طریق خون به بافتی دیگر منتقل می کنند.
پپتیدها، توانایی زیادی در التیام دادن آسیب فیبرهای عضلانی دارند و لذا به فرد این امکان را می دهد که بلافاصله پس از آسیب، مجددا به ورزش ادامه دهد. زمانیکه زنجیره های پپتیدی طویل شوند، پروتئین ها را شکل می دهند که در واقع واحدهای ساختمانی بخش های مختلف بدن انسان و حیوانات هستند. کراتین، پروتئینی است که بخشی از ساختار مو و ناخن در انسان بوده و در حیوانات؛ چنگال، شاخ، پر و بال و فلس را شکل می دهد. کلاژن، پروتئین دیگری است که از پپتیدها تشکیل شده و در ساختار تاندون ها، لیگامنت ها و همچنین مینای دندان و استخوان ها، مشارکت دارد.
داروهای پپتیدی:
امروزه استفاده از پپتیدها بعنوان داروهای جدید با توجه به قدرت اثر بالا، ریسک خطر و عوارض جانبی پایین و حصول نتایج درمانی مناسب رو به افزایش میباشد و تاکنون بیش از ۶۰ نوع پپتید بعنوان دارو توسط شرکتهای معتبر دارویی تولید و در سطح جهانی عرضه شده است.
عملا استفاده مستقیم از پپتیدها بعنوان دارو بدلیل ناپایداری ساختمان شیمیایی و تغییر سریع اثربخشی آنها راحت نبوده و برای این منظور باید یکسری تغییراتی در ساختار آنها ایجاد گردد. عمدتا از پپتیدها در درمان بیماریهای متابولیک (مانند دیابت و چاقی) ، انکولوژیک (خونی ) ، مشکلات عصبی و روانی، داروهای حمایتی برای شیمی درمانی سرطانها و تعدیل کردن سیستم ایمنی استفاده میشود.
در دهه اخیر تلاش برای تولید پپتیدهای موثر در درمان بیمارهای مختلف بهمراه ارتقاء ساختار دارویی آنها برای افزایش اثرات آنها ادامه دارد.
پپتیدها و اثرات دارویی:
